Split-payment – mechanizm podzielonej płatności – praktyka i teoria.
Każdy podatnik-nabywca (towaru lub usługi), który od podatnika-dostawcy (tego towaru lub usługi) otrzyma fakturę z wykazaną w niej kwotą podatku VAT może płacąc za taką fakturę przelewem zastosować mechanizm podzielonej płatności – dalej MPP.
Jeżeli ten podatnik-nabywca zdecyduje, że chce podatnikowi-dostawcy zapłacić za towar lub usługę poprzez przelew bankowy z wykorzystaniem MPP, to musi to zrobić w sposób określony w ustawie, czyli z wykorzystaniem dodatkowej opcji jaką winien posiadać jego firmowy rachunek bankowy.
Wskazaną opcję stanowi odpowiedni/dodatkowy formularz (komunikat przelewu), który należy wypełnić zapisując w nim cztery dodatkowe informacje :
- kwotę podatku VAT z faktury, której dotyczy płatność,
- kwotę brutto z faktury, której dotyczy płatność,
- nr faktury, której dotyczy płatność,
- nr NIP – dostawcy towaru lub usługodawcy,
Po dokonaniu przez podatnika-nabywcę płatności przelewem bankowym z opcją komunikatu przelewu na rachunku firmowym (podstawowym) podatnika-dostawcy znajdzie się różnica między kwotą brutto a kwotą podatku VAT czyli kwota netto, a na rachunku VAT tegoż podatnika-dostawcy znajdzie się wskazana w komunikacie przelewu kwota podatku VAT.
Powyższe wskazuje co winien umożliwiać komunikat przelewu aby zastosować ustawowy MPP, a tylko od inwencji banków zależy jak taki komunikat przelewu będzie fizycznie „skonstruowany”. Łatwo jest założyć, że strona techniczna stosowania MPP nie powinna użytkownikom internetowej bankowości stwarzać jakichkolwiek problemów.
Przepisy ustanawiające MPP wskazują na obowiązek określonego zachowania podatnika-dostawcy gdy po dokonaniu sprzedaży i płatności z wykorzystaniem MPP, ten podatnik-dostawca udzielił podatnikowi-nabywcy opustu lub obniżył cenę towaru. Podatnik-nabywca towaru winien zwrócić dostawcy część otrzymanej zapłaty objętej opustem lub obniżką. Robi to poprzez komunikat przelewu związany z jego (nabywcy) rachunkiem bankowym, gdzie w pkt 4) wpisuje NIP – nabywcy towaru lub usługi.
Jeżeli przy dokonywaniu płatności z wykorzystaniem MPP podatnik-nabywca wpisze w komunikat przelewu w wyniku błędu innego podatnika niż ten wskazany na fakturze to wówczas:
- błędnie wskazany podatnik oraz podatnik-dostawca solidarnie odpowiadają za nierozliczony przez dostawcę podatek wynikający ze wskazanej faktury. Odpowiedzialność ta obejmuje kwotę przekazaną na rachunek VAT błędnie wskazanego podatnika,
- solidarna odpowiedzialność u błędnie wskazanego podatnika będzie wyłączona gdy dokona on zwrotu otrzymanej płatności temu od kogo otrzymał płatność lub temu kto był dostawcą towaru lub usługi,
Po dokonaniu przez podatnika-nabywcę zapłaty z wykorzystaniem MPP na rachunku firmowym podatnika-dostawcy zaistnieją dwie kwoty. Rachunek bieżący/podstawowy (związany z DG) zawiera kwotę netto z zapłaty za fakturę, a jego rachunek VAT zawiera kwotę jego podatku należnego.
Z kwot zawartych na rachunku bieżącym/podstawowym (związanym z DG) jego właściciel może korzystać wg dotychczasowych zasad, czyli w praktyce bez ograniczeń.
Korzystanie ze środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnika-dostawcy nie podlega ograniczeniom tylko w dwóch określonych przypadkach, gdy :
- chce on zapłacić zobowiązanie w podatku VAT na rachunek US,
- chce on zapłacić kwotę podatku VAT wskazaną w fakturze, na której on jest podatnikiem-nabywcą.
Dodatkowo posiadacz środków na rachunku VAT może wystąpić z wnioskiem do US o przekazanie środków o określonej wysokości zgromadzonych na tym rachunku na swój rachunek podstawowy.
Organ podatkowy musi rozpatrzyć taki wniosek w nieprzekraczalnym terminie 60 dni. Skutkiem rozpatrzenia takiego wniosku jest wydanie postanowienia o zgodzie na zwrot lub wydanie decyzji o odmowie zwrotu.
Decyzja odmawiająca zwrotu jako przyczynę takiej odmowy może wskazać :
- jeżeli podatnik wnioskujący o zwrot już posiada zaległości podatkowe,
- jeżeli podatnik uporczywie/trwale nie uiszcza zobowiązań podatkowych,
- jeżeli podatnik dokonuje czynności, których celem jest pozbywanie się majątku,
- jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że wystąpi u podatnika zaległość podatkowa lub zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe
Tyle o możliwych do zaistnienia okolicznościach faktycznych związanych z wykorzystywaniem przez podatników-nabywców mechanizmu podzielonej płatności przy dokonywaniu zapłat za nabyte towary i usługi przelewami bankowymi.
Jak każde rozwiązanie prawne również MPP ma swoje zalety i wprowadza określone niedogodności.
Na początek o zaletach/dogodnościach dla podatników stosujących MPP. Najbardziej widocznymi są :
- dobrowolność stosowania MPP,
- możliwość obniżki zobowiązania podatkowego w VAT z tytułu wcześniejszej zapłaty tego zobowiązania (wysokość obniżki wyliczana wg wskazanego wzoru),
- zabezpiecza nabywcę towarów lub usług przed ewentualnym zarzutem ze strony organów podatkowych o brak należytej staranności w transakcjach krajowych,
- wyłącza nabywcę towarów wrażliwych z obowiązku ponoszenia solidarnej odpowiedzialności z dostawcą gdy ten ostatni okazałby się być podmiotem nieuczciwym (określanym jako podmiot nieistniejący), a nabywca o tym nie wiedział i nie mógł wiedzieć,
- włącza wobec nabywcy towarów wrażliwych ochronę przed dodatkowymi sankcjami VAT, gdy dostawca okazałby się być podmiotem nieuczciwym ( określanym jako podmiot nieistniejący), a nabywca o tym nie wiedział i nie mógł o tym wiedzieć,
- zabezpiecza przed podwyższonymi stawkami odsetek za zobowiązania podatkowe, gdy 95% swojego podatku naliczonego podatnik zapłacił w danym okresie rozliczeniowym z zastosowaniem MPP,
Najbardziej widocznymi na początkowym etapie stosowania MPP niedogodnościami będą takie:
- jeżeli podatnik-dostawca otrzyma zapłatę towar lub usługę z wykorzystaniem MPP, to dokonujący takiej zapłaty podatnik-nabywca w sposób naturalny chcąc zachować prawo do w miarę swobodnego dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT z takich zapłat, również zostanie zmuszony do stosowania MPP przy dokonywaniu płatności za nabywane przez siebie towary lub usługi,
- jeżeli podatnikowi-dostawcy za jego towary lub usługi wszyscy lub prawie wszyscy podatnicy-nabywcy będą płacić nam z wykorzystaniem MPP, a jednocześnie ten podatnik-dostawca nabywa niewiele towarów lub usług z VAT-em, to zachodzi niebezpieczeństwo, że zostanie zachwiania jego płynność finansowa w okresie poprzedzającym wpłatę zobowiązania podatkowego VAT do US za dany okres rozliczeniowy,
- jeżeli podatnik-nabywca będzie miał do zapłaty częściowe kwoty z dwóch różnych faktur, to będzie musiał zapłacić za każdą z tych faktur oddzielnie, bo w komunikacie przelewu trzeba wskazać jedną konkretną fakturę, za którą się płaci,
- muszą zostać wprowadzone zmiany w planie kont przy stosowaniu ksiąg rachunkowych.
Są jeszcze pytania, na które trudno znaleźć bezpośrednią odpowiedź w przepisach wprowadzających i regulujących MPP.
Oto przykładowe :
- jeżeli strony transakcji się umówią na zaliczkę, na którą faktura zaliczkowa zostanie wystawiona po jej (zaliczki) otrzymaniu, to czy taką zaliczkę można zapłacić z pominięciem MPP,
- jeżeli chcący zapłacić zaliczką, chce to zrobić z wykorzystaniem MPP, to odbiorca zaliczki musi wystawić przed zapłatą takiej zaliczki fakturę zaliczkową,
- czy płacąc na podstawie faktury pro-forma można pomijać mechanizm MPP.
Po upływie jakiegoś czasu od dnia w którym MPP zacznie obowiązywać (01.07.2018 r.) zapewne zaistnieją inne okoliczności lub pytania, których istnienie trudno teraz przewidzieć. Będziemy starali się odpowiadać na nie w miarę jak się będą pojawiały, lub jeżeli zostaną do nas skierowane za pośrednictwem formularza kontaktowego.
Stefan Wróblewski
Doradca podatkowy 00211